انواع اشعه‌های مضر خورشید و نحوه محافظت هر کدام
اشعه‌های مضر خورشید عمدتاً شامل سه نوع اشعه فرابنفش (UV) هستند که دوتای اول با مقدار زیادی به سطح زمین می‌رسند و می‌توانند به پوست انسان آسیب برسانند. این اشعه‌ها عبارتند از:
- اشعه UVA (Ultraviolet A)
- اشعه UVB (Ultraviolet B)
- اشعه UVC (Ultraviolet C)
اشعه UVB (Ultraviolet B) یکی از سه نوع اشعه فرابنفش خورشیدی است که به سطح زمین می‌رسد. این اشعه دارای طول موجی بین 280 تا 320 نانومتر است و اگرچه تنها بخش کوچکی از اشعه‌های فرابنفش خورشیدی را تشکیل می‌دهد، اما تأثیرات قابل توجهی بر پوست انسان دارد.
تاثیرات اشعه UVB بر پوست
1. آفتاب‌سوختگی
– مکانیسم اشعه UVB عمدتاً به لایه بیرونی پوست (اپیدرم) نفوذ می‌کند و می‌تواند به DNA سلول‌های پوست آسیب برساند. این آسیب باعث ایجاد التهاب و قرمزی پوست می‌شود که به عنوان آفتاب‌سوختگی شناخته می‌شود.
– علائم علائم آفتاب‌سوختگی شامل قرمزی، درد، تورم و در موارد شدید تاول‌های پوستی است.
اگر دچار آفتاب سوختگی شده‌اید، مقاله
2. سازگاری و تغییرات پوست
– برنزه شدن به عنوان یک مکانیسم دفاعی، پوست با تولید ملانین (رنگدانه پوستی) بیشتر، به اشعه UVB پاسخ می‌دهد که منجر به تیره‌تر شدن پوست یا برنزه شدن می‌شود. این فرآیند می‌تواند مقداری محافظت طبیعی در برابر اشعه‌های بعدی فراهم کند.
– ضخیم شدن اپیدرم پوست در پاسخ به اشعه UVB ممکن است ضخیم‌تر شود تا اشعه‌های بیشتری را جذب کند و از لایه‌های زیرین محافظت کند.
3. آسیب DNA و خطر سرطان پوست
– آسیب DNA اشعه UVB می‌تواند به طور مستقیم به DNA سلول‌های پوست آسیب برساند. این آسیب می‌تواند باعث جهش‌های ژنتیکی شود.
– سرطان پوست قرار گرفتن مکرر و طولانی مدت در معرض اشعه UVB می‌تواند خطر بروز سرطان پوست، از جمله ملانوما (یک نوع خطرناک از سرطان پوست) و دیگر انواع غیرملانوما (مانند سرطان سلول‌های بازال و سنگفرشی) را افزایش دهد.
4. پیری زودرس پوست
– التهاب مزمن تماس مکرر با اشعه UVB می‌تواند باعث التهاب مزمن پوست شود که به مرور زمان منجر به پیری زودرس پوست، چین و چروک و لکه‌های پوستی می‌شود.
حفاظت در برابر اشعه UVB
برای محافظت از پوست در برابر اثرات مضر اشعه UVB، توصیه‌های زیر را دنبال کنید
1. استفاده از ضدآفتاب
– انتخاب ضدآفتاب مناسب از ضدآفتاب‌های با برچسب Broad-Spectrum استفاده کنید که می‌توانند هم از اشعه‌های UVA و هم UVB محافظت کنند.
– SPF مناسب انتخاب ضدآفتابی با SPF 30 یا بالاتر برای محافظت مؤثر در برابر اشعه UVB توصیه می‌شود.
2. لباس محافظ
– پوشیدن لباس مناسب استفاده از لباس‌های بلند، کلاه‌های پهن و عینک‌های آفتابی می‌تواند به کاهش تماس مستقیم با اشعه UVB کمک کند.
3. اجتناب از تابش مستقیم آفتاب
– زمان‌های اوج تابش از قرار گرفتن در معرض تابش مستقیم آفتاب در ساعات اوج تابش (10 صبح تا 4 بعد از ظهر) خودداری کنید.
4. استفاده از سایه
– استفاده از سایبان‌ها و سایه‌ها در فضای باز، سعی کنید زیر سایبان‌ها و یا در سایه درختان بمانید تا تماس با اشعه UVB کاهش یابد.
رعایت این نکات می‌تواند به شما کمک کند تا از پوست خود در برابر اثرات مضر اشعه UVB محافظت کنید و خطرات مربوط به آن را کاهش دهید.
پزشکان درباره محصولات ضد آفتاب و اینکه بهترین کرم ضد آفتاب چه ویژگیهایی دارد، در مقاله بهترین کرم ضد آفتاب از نظر پزشکان بیشتر بخوانید.
اشعه UVA (Ultraviolet A) یکی از سه نوع اشعه فرابنفش خورشیدی است که به سطح زمین می‌رسد و طول موجی بین 320 تا 400 نانومتر دارد. اشعه UVA دارای انرژی کمتری نسبت به اشعه UVB است، اما به دلیل طول موج بلندتر خود می‌تواند به عمق بیشتری از پوست نفوذ کند و تأثیرات قابل توجهی بر پوست انسان بگذارد.
تاثیرات اشعه UVA بر پوست
1. پیری زودرس پوست:
– چین و چروک: اشعه UVA به درم (لایه میانی پوست) نفوذ می‌کند و به کلاژن و الاستین که ساختار و استحکام پوست را تأمین می‌کنند، آسیب می‌زند. این آسیب منجر به ایجاد چین و چروک و افتادگی پوست می‌شود.
– لکه‌های پوستی: تماس مداوم با اشعه UVA می‌تواند باعث تولید ملانین اضافی در پوست شود که نتیجه آن ایجاد لکه‌های پوستی و ناهمواری‌های رنگ پوست است.
آسیب DNA و سرطان پوست:
– آسیب غیر مستقیم به DNA: اشعه UVA به طور غیر مستقیم باعث تولید رادیکال‌های آزاد می‌شود که می‌توانند به DNA سلول‌های پوست آسیب بزنند. این آسیب می‌تواند به جهش‌های ژنتیکی و در نهایت به سرطان پوست منجر شود.
– ملانوما: تحقیقات نشان داده است که اشعه UVA می‌تواند نقش مهمی در بروز ملانوما، یکی از انواع خطرناک سرطان پوست، داشته باشد.
آلرژی‌های پوستی و حساسیت:
– واکنش‌های آلرژیک: برخی افراد ممکن است به نور UVA حساسیت داشته باشند و با قرار گرفتن در معرض آن دچار واکنش‌های آلرژیک مانند خارش، قرمزی و التهاب پوست شوند.
ضعف سیستم ایمنی پوست:
– تضعیف دفاع‌های طبیعی پوست: اشعه UVA می‌تواند سیستم ایمنی موضعی پوست را تضعیف کند، که این امر می‌تواند باعث افزایش حساسیت به عفونت‌ها و بیماری‌های پوستی شود.
حفاظت در برابر اشعه UVA
برای محافظت از پوست در برابر اثرات مضر اشعه UVA، توصیه‌های زیر را دنبال کنید:
استفاده از ضدآفتاب:
– انتخاب ضدآفتاب Broad-Spectrum: ضدآفتاب‌های با برچسب “Broad-Spectrum” از هر دو نوع اشعه UVA و UVB محافظت می‌کنند. اطمینان حاصل کنید که ضدآفتاب دارای فاکتور محافظت UVA (PA) باشد.
– SPF: اگرچه SPF بیشتر مربوط به محافظت در برابر UVB است، اما ضدآفتاب‌هایی با SPF بالا معمولاً محافظت مناسبی در برابر UVA نیز دارند.
پوشیدن لباس‌های محافظ:
– لباس‌های بلند و کلاه: استفاده از لباس‌های بلند، کلاه‌های پهن و عینک‌های آفتابی که محافظت در برابر UVA دارند می‌تواند تماس با این اشعه را کاهش دهد.
اجتناب از تابش مستقیم آفتاب:
– ساعات اوج تابش: همانند UVB، اجتناب از قرار گرفتن در معرض تابش مستقیم آفتاب در ساعات اوج تابش (10 صبح تا 4 بعد از ظهر) مهم است، اگرچه UVA در طول روز بیشتر ثبات دارد و حتی در روزهای ابری نیز فعال است.
استفاده از سایه:
– استفاده از سایبان و سایه: در فضای باز، سعی کنید در سایه بمانید و از سایبان‌ها استفاده کنید تا تماس مستقیم با اشعه UVA کاهش یابد.
پرهیز از سولاریوم:
– دستگاه‌های برنزه‌کننده مصنوعی: این دستگاه‌ها اشعه UVA با شدت بالا تولید می‌کنند که می‌تواند به پوست آسیب جدی وارد کند.
رعایت این نکات می‌تواند به شما کمک کند تا از پوست خود در برابر اثرات مضر اشعه UVA محافظت کنید و خطرات مربوط به آن را کاهش دهید.
اشعه UVC (Ultraviolet C):
طول موج: 100 تا 280 نانومتر
ویژگی‌ها: این اشعه دارای طول موج کوتاه‌ترین و انرژی بیشتری است و بسیار خطرناک است. خوشبختانه، اشعه UVC توسط لایه ازن در اتمسفر جذب می‌شود و به سطح زمین نمی‌رسد.
تأثیرات: اگر به سطح زمین می‌رسید، می‌توانست باعث آسیب‌های شدید به پوست و چشم‌ها شود، اما به دلیل جذب کامل توسط لایه ازن، اثرات آن بر انسان مستقیماً تجربه نمی‌شود.
